Τη Δευτέρα, οι 141 πολεοδομίες της χώρας θα έπρεπε να γίνουν 332. Μέσα από μια σειρά ακατανόητων τροποποιήσεων της νομοθεσίας, το υπουργείο Εσωτερικών αποφάσισε τον Ιούλιο ότι κάθε δήμος θα πρέπει να διαθέτει τη δική του υπηρεσία δόμησης (ΥΔΟΜ) από την 1η Νοεμβρίου για να ανακαλύψει τον Οκτώβριο ότι η υποχρέωση αυτή είχε αναβληθεί για το 2023 – και να καταργήσει την αναβολή. Προφανώς, οι δήμοι δεν είναι έτοιμοι και οι περισσότεροι δεν έχουν καν συνάψει τις προγραμματικές συμφωνίες που προβλέπει ο νόμος, ώστε να εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από άλλες πολεοδομίες, από σήμερα.
Αρμοδιότητες
Η μεταβίβαση των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων στους δήμους προβλέφθηκε από τον «Καλλικράτη» το 2010. Μέχρι τότε κάποιοι μεγάλοι δήμοι (λ.χ. Αθήνα, Θεσσαλονίκη) διέθεταν δικές τους πολεοδομίες και κάποιοι άλλοι δήμοι εξυπηρετούνταν σε ομάδες από τις λεγόμενες «νομαρχιακές». Με την κατάργηση των νομαρχιών, οι παλιές νομαρχιακές πολεοδομίες υπήχθησαν αναγκαστικά στον δήμο όπου βρισκόταν η έδρα τους και εξακολούθησαν να λειτουργούν ως είχαν. Η δε υποχρέωση των δήμων να ιδρύσουν τις δικές τους πολεοδομίες έπαιρνε αναβολές, με ελάχιστους δήμους να προχωρούν στην ίδρυση της δικής τους υπηρεσίας.
Ετσι, σε πολλές περιφερειακές ενότητες (νομοί), όλοι οι δήμοι εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από μία μόνο υπηρεσία: τα Ιωάννινα (8 δήμοι), οι Σέρρες και τα Χανιά (7 δήμοι), η Καρδίτσα (6 δήμοι), η Δράμα (5 δήμοι), η Ξάνθη και η Ροδόπη (4 δήμοι), η Θεσπρωτία, η Καστοριά, η Πιερία, η Πρέβεζα και η Φλώρινα (3 δήμοι), τα Γρεβενά, η Ευρυτανία, το Κιλκίς και η Φωκίδα (2 δήμοι). Η πρακτική αυτή έχει πολλά παρεκλόμενα: λ.χ. στα νησιά, η μετακίνηση από το ένα νησί στο άλλο προϋποθέτει αρκετά έξοδα και χρόνο. Για παράδειγμα, στα Δωδεκάνησα η πολεοδομία Ρόδου εξυπηρετεί την Τήλο, τη Χάλκη και το Καστελλόριζο, η Κως εξυπηρετεί και τη Νίσυρο, η Κάλυμνος εξυπηρετεί και την Πάτμο, το Αγαθονήσι, την Αστυπάλαια και τους Λειψούς, η Κάρπαθος και την Κάσο, ενώ δική τους πολεοδομία ίδρυσαν μόνο η Σύμη και η Λέρος.
Στην Αττική, το πρόβλημα είναι ο όγκος της δουλειάς. Για παράδειγμα, η πολεοδομία της Αγίας Παρασκευής εξακολουθεί να εξυπηρετεί Χαλάνδρι, Φιλοθέη-Ψυχικό, Παπάγου-Χολαργό, Πεντέλη και Βριλήσσια, η πολεοδομία της Νέας Ιωνίας τη Νέα Φιλαδέλφεια, το Ηράκλειο, το Γαλάτσι, τη Μεταμόρφωση, την Πεύκη-Λυκόβρυση, τη Νέα Ερυθραία και την Εκάλη.
Το 2018, με τον ν. 4555 η πολιτεία προσπάθησε να επαναφέρει το ζήτημα. Προέβλεψε ότι όλοι οι δήμοι πρέπει να δημιουργήσουν υπηρεσία δόμησης, εφόσον πληρούν κάποια βασικά κριτήρια. Εάν δεν είναι σε θέση, τότε θα εξυπηρετούνται υποχρεωτικά από τον δήμο που έχει την έδρα της περιφερειακής ενότητας. Τον Μάρτιο του 2020 το υπουργείο Εσωτερικών αποφάσισε να επανέλθει (με τον ν. 4674), ορίζοντας έναν μηχανισμό υποστήριξης των δήμων που θέλουν να δημιουργήσουν τη δική τους πολεοδομία, αναβάλλοντας όμως την εφαρμογή του ν. 4555 έως τις 31.12.2023.
Λίγους μήνες αργότερα, το υπουργείο Εσωτερικών… αλλάζει γνώμη: τον Ιούνιο, με διάταξη στον ν. 4700/20, ορίζει ότι έως την 1η Νοεμβρίου οι δήμοι θα πρέπει υποχρεωτικά να έχουν δικές τους ΥΔΟΜ, ή να υπογράψουν μια προγραμματική σύμβαση με τον δήμο που τους εξυπηρετεί σήμερα. Ωστόσο ο νομοθέτης ξεχνάει την αναβολή που είχε δοθεί και έτσι την 1η Οκτωβρίου επανέρχεται… για να τροποποιήσει το ίδιο άρθρο για τρίτη φορά σε ένα έτος. Με τον ν. 4735/20 καταργεί την αναβολή που είχε δοθεί για το τέλος του 2023. Επιπλέον αλλάζει τις ειδικότητες των μηχανικών που πρέπει να έχει ένας δήμος για να ιδρύσει πολεοδομία.
Εκτός από παράδειγμα κακής νομοθέτησης, η όλη υπόθεση είναι και παράδειγμα έλλειψης… αντίληψης της πραγματικότητας. Σχεδόν κανένας δήμος δεν έχει ανταποκριθεί στον ελάχιστο χρόνο που είχε, ενώ οι περισσότεροι παλεύουν για την υπογραφή των προγραμματικών συμβάσεων που θα συνεχίσουν λίγο πολύ την ισχύουσα κατάσταση. «Οποιος έγραψε τη διάταξη αυτή, είναι σαν να μη γνωρίζει την πραγματικότητα της τελευταίας δεκαετίας για τους δήμους», λέει ο δήμαρχος Νέου Ηρακλείου, Νίκος Μπάμπαλος.
Προσλήψεις
«Το ανθρώπινο δυναμικό μας τη δεκαετία της κρίσης έχει μειωθεί. Επιπλέον, για να προσλάβουμε κόσμο πρέπει αυτό να γίνει μέσω ΑΣΕΠ. Αυτή τη στιγμή ο δήμος έχει έναν τοπογράφο, που είναι ο διευθυντής της τεχνικής υπηρεσίας και δεν μπορεί να αναλάβει και άλλα καθήκοντα, κι έναν ηλεκτρολόγο-μηχανικό που επίσης είναι σε υπηρεσία με μεγάλο φόρτο. Σύμφωνα με τον τελευταίο νόμο εγώ πρέπει να προσλάβω επτά άτομα – δεν έχει νόημα να χρησιμοποιήσεις ανθρώπους με οκτάμηνες συμβάσεις, πρέπει να εκπαιδευτούν. Αρα πρέπει να δοθεί τουλάχιστον 1-2 έτη ακόμα παράταση. Οσο για τον δήμο μας, συζητούμε με τη Νέα Ιωνία την υπογραφή σύμβασης για την παράταση της συνεργασίας μας».
Λίγους μήνες αργότερα, το υπουργείο Εσωτερικών… αλλάζει γνώμη: τον Ιούνιο, με διάταξη στον ν. 4700/20, ορίζει ότι έως την 1η Νοεμβρίου οι δήμοι θα πρέπει υποχρεωτικά να έχουν δικές τους ΥΔΟΜ, ή να υπογράψουν μια προγραμματική σύμβαση με τον δήμο που τους εξυπηρετεί σήμερα. Ωστόσο ο νομοθέτης ξεχνάει την αναβολή που είχε δοθεί και έτσι την 1η Οκτωβρίου επανέρχεται… για να τροποποιήσει το ίδιο άρθρο για τρίτη φορά σε ένα έτος. Με τον ν. 4735/20 καταργεί την αναβολή που είχε δοθεί για το τέλος του 2023. Επιπλέον αλλάζει τις ειδικότητες των μηχανικών που πρέπει να έχει ένας δήμος για να ιδρύσει πολεοδομία.
Εκτός από παράδειγμα κακής νομοθέτησης, η όλη υπόθεση είναι και παράδειγμα έλλειψης… αντίληψης της πραγματικότητας. Σχεδόν κανένας δήμος δεν έχει ανταποκριθεί στον ελάχιστο χρόνο που είχε, ενώ οι περισσότεροι παλεύουν για την υπογραφή των προγραμματικών συμβάσεων που θα συνεχίσουν λίγο πολύ την ισχύουσα κατάσταση. «Οποιος έγραψε τη διάταξη αυτή, είναι σαν να μη γνωρίζει την πραγματικότητα της τελευταίας δεκαετίας για τους δήμους», λέει ο δήμαρχος Νέου Ηρακλείου, Νίκος Μπάμπαλος.
Προσλήψεις
«Το ανθρώπινο δυναμικό μας τη δεκαετία της κρίσης έχει μειωθεί. Επιπλέον, για να προσλάβουμε κόσμο πρέπει αυτό να γίνει μέσω ΑΣΕΠ. Αυτή τη στιγμή ο δήμος έχει έναν τοπογράφο, που είναι ο διευθυντής της τεχνικής υπηρεσίας και δεν μπορεί να αναλάβει και άλλα καθήκοντα, κι έναν ηλεκτρολόγο-μηχανικό που επίσης είναι σε υπηρεσία με μεγάλο φόρτο. Σύμφωνα με τον τελευταίο νόμο εγώ πρέπει να προσλάβω επτά άτομα – δεν έχει νόημα να χρησιμοποιήσεις ανθρώπους με οκτάμηνες συμβάσεις, πρέπει να εκπαιδευτούν. Αρα πρέπει να δοθεί τουλάχιστον 1-2 έτη ακόμα παράταση. Οσο για τον δήμο μας, συζητούμε με τη Νέα Ιωνία την υπογραφή σύμβασης για την παράταση της συνεργασίας μας».
«Δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ούτε προσωπικό μπορούμε να προσλάβουμε και να εκπαιδεύσουμε μέσα σε λίγους μήνες, ούτε καν να μεταφέρουμε το αρχείο», λέει η Δήμητρα Κεχαγιά, δήμαρχος Πεντέλης. «Στον ΑΣΕΠ, από τα 40 άτομα που ζητήσαμε πέρυσι για άμεσες ανάγκες του δήμου, μας ενέκριναν την πρόσληψη δύο. Πώς θα προχωρήσουμε έτσι; Προς το παρόν λοιπόν θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας με την Αγία Παρασκευή και θα προσπαθήσουμε να αναλάβουμε ένα ακόμα μέρος των αρμοδιοτήτων, αφήνοντας μόνο το κομμάτι των οικοδομικών αδειών και των αυθαιρέτων». «Αυτή η ρύθμιση μόνο προβλήματα δημιουργεί», λέει ο Σωτήρης Κοσκολέτος, αντιδήμαρχος τεχνικών υπηρεσιών στη Νέα Φιλαδέλφεια. «Εμείς σήμερα δεν έχουμε ούτε το προσωπικό, ούτε καν τον χώρο για να μετακινήσουμε ολόκληρο το αρχείο. Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη».
Αντίθετα, οι δήμοι του την τελευταία δεκαετία διαχειρίζονται τις παλιές νομαρχιακές πολεοδομίες επιμένουν ότι η ρύθμιση είναι σωστή και ότι οι υπόλοιποι δήμοι πρέπει να πιεστούν να δημιουργήσουν τις δικές τους υπηρεσίες. «Η πολεοδομία μας εξυπηρετεί οκτώ περιοχές», λέει η δήμαρχος Νέας Ιωνίας, Δέσποινα Θωμαΐδου. «Το βάρος της ευθύνης είναι μεγάλο. Κατά τη γνώμη μου, για να υπογραφούν διαδημοτικές συνεργασίες πρέπει όλοι να αναλαμβάνουν μέρος του λειτουργικού κόστους και να διαθέσουν προσωπικό. Επιπλέον κάποιοι δήμοι, όπως η Κηφισιά, που έχουν ήδη ΥΔΟΜ θα πρέπει να απορροφήσουν τις υπόλοιπες περιοχές του δήμου τους, όπως εν προκειμένω η Εκάλη και η Ερυθραία, ώστε αυτές να μην εξυπηρετούνται πια από τη Νέα Ιωνία».
Απροχώρητο
«Η κατάσταση βρίσκεται στο απροχώρητο», λέει ο κ. Βασίλης Σάρκουλας, αντιδήμαρχος τεχνικών υπηρεσιών στην Αγία Παρασκευή. «Η πολεοδομία μας έχει 13 άτομα για να εξυπηρετήσει 7 δήμους. Η υπηρεσία δεν μπορεί να αντεπεξέλθει: το αρχείο είναι χαοτικό, οι υποθέσεις αμέτρητες. Αν σήμερα γίνει μια καταγγελία στο τμήμα ελέγχου κατασκευών, θα χρειαστεί ένα έτος πριν γίνει αυτοψία. Αρα το σύστημα δεν λειτουργεί. Εμείς ήδη ειδοποιήσαμε τους άλλους δήμους που εξυπηρετούμε να στείλουν προσωπικό για εκπαίδευση και να αρχίσουν να παίρνουν το αρχείο τους. Ομως, μόλις δύο από τους επτά έχουν κάπως ανταποκριθεί. Κανονικά και εμείς δεν θα έπρεπε από Δευτέρα να εξυπηρετούμε και να στέλνουμε τους πολίτες στους δήμους τους. Αν το κάνουμε βέβαια αυτό θα την πληρώσουν και πάλι οι πολίτες, οι οποίοι δεν ευθύνονται».
