Παρά την χωρίς προηγούμενο τρομοκρατία και αστυνομοκρατία με στόχο να αποτραπεί η πορεία από το Μαραθώνα, ο Γρηγόρης Λαμπράκης, στις 21 Απριλίου 1963, κατάφερε να κάνει μια πορεία ειρήνης που έμεινε στην ιστορία.Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν γιατρός, αθλητής, και πολιτικός. Γεννήθηκε στις 3 Απριλίου 1912 στην Κερασίτσα Αρκαδίας και ήταν το 14ο παιδί από τα συνολικά 18 που απέκτησαν οι γονείς του.
Σπούδασε ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικεύτηκε στη γυναικολογία. Υπήρξε αθλητής με πολλές πανελλήνιες και βαλκανικές νίκες και κατείχε για 23 χρόνια (ως το 1959) το πανελλήνιο ρεκόρ στο μήκος με επίδοση 7,37 μ.
Στην διάρκεια της κατοχής οργάνωνε με άλλους συναθλητές του αγώνες, διαθέτοντας τα έσοδα σε λαϊκά συσσίτια. Το 1950 κατέλαβε τη θέση του υφηγητή Μαιευτικής – Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Απέκτησε δυο γιους τον Θοδωρή και τον Γρηγόρη.
Στις εκλογές του Οκτωβρίου 1961 ο Λαμπράκης εκλέχτηκε βουλευτής Πειραιά με την ΕΔΑ. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της «Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη».
Στις 21 Απριλίου 1963 αψηφώντας την απαγόρευση της κυβέρνησης Καραμανλή πραγματοποίησε την 1η Μαραθώνια πορεία Ειρήνης.
Πρωτοφανής κινητοποίηση για να μη γίνει η πορεία
Η Αστυνομία και η Χωροφυλακή, είχαν ανακοινώσει ότι την ημέρα της πορείας απαγορευόταν κάθε ανοικτή συγκέντρωση σε όλη τη χώρα.
Το κλίμα της εποχή περιγράφεται με τον πλέον παραστατικό τρόπο σε ρεπορτάζ της εφημερίδας «Τα Νέα» την ημέρα εκείνη: «διά πρώτην φοράν τα περίφημα Τάγματα Ασφαλείας ενεφανίσθησαν επισήμως εις διαφόρους περιοχάς περί τον Μαραθώνα, έτοιμα προς δράσιν εις περίπτωσιν ανάγκης. Ακόμα και ναύται του Λιμενικού εχρησιμοποιήθησαν διά τη φρούρησιν της παραλίας του Μαραθώνος, διά τον φόβον προφανώς… αποβάσεως των οπαδών του Συνδέσμου “Μπέρτραντ Ράσελ”».
Συνολικά 10.000 άνδρες της A αστυνομίας, της χωροφυλακής ακόμα και του Λιμενικού είχαν κινητοποιηθεί αποκλείοντας την πρόσβαση στον Mαραθώνα σε όσους ήθελαν να πάρουν μέρος στη πορεία.
Περίπου στις 3.000 υπολογίζονται οι λεγόμενοι «οδοιπόροι της ειρήνης», οι οποίοι σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής διαλύθηκαν από την αστυνομία στους Aμπελόκηπους (στην Αγία Tριάδα) και στον Άγιο Δημήτριο, στην Πανόρμου.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες τρομοκρατίας μόνο τέσσερα άτομα κατάφεραν να φτάσουν στον Tύμβο του Mαραθώνα. Ανάμεσα τους και ο Γρηγόρης Λαμπράκης.
Απτόητος από την τα γεγονότα που προηγήθηκαν ξεκίνησε από το Μαραθώνα την Πρώτη Πορεία Eιρήνης. Θα διανύσει πέντε χιλιόμετρα προς την Αθήνα, κρατώντας στα χέρια του ένα πανό με τη λέξη ΕΛΛΑΣ και το σύμβολο της ειρήνης. Στη Ραφήνα η ασφάλεια θα προσπαθήσει να τον σταματήσει σέρνοντας τον στο δάσος.
Η παρέμβαση κατοίκων της περιοχής και συνοδών του Λαμπράκη θα σταθούν εμπόδιο στις προθέσεις των αρχών. Όσοι των ακολουθούσαν θα συλληφθούν κοντά στο Πικέρμι και ο Λαμπράκης θα έχει την ίδια τύχη κοντά στο Χαρβάτι.
Μετά τη σύλληψη τον επιβίβασαν σε ένα αυτοκίνητο και τον περιέφεραν για ώρες, μέχρι να τον αφήσουν τελικά στη Νέα Ιωνία.
Μιλώντας στον Τύπο για τα γεγονότα ο Γρηγόρης Λαμπράκης θα πει: «Η πορεία ειρήνης, έστω και συμβολικά έγινε, μολονότι η κυβέρνησις έλαβε μέτρα που ούτε στην κατοχή είχαμε γνωρίσει».
Μετά από ένα μήνα, στις 22 Μαΐου, καθώς έφευγε από συγκέντρωση για την ειρήνη που έγινε στη Θεσσαλονίκη και στην οποία ήταν ομιλητής δέχτηκε δολοφονική επίθεση από παρακρατικούς. Τραυματίστηκε σοβαρά και υπέκυψε στα τραύματά του λίγες μέρες αργότερα.
