Δρ. Παναγιώτης Ν. Σιαπέρας OT, CPsychol AFBPsS*
panagiotis.siaperas@gmail.com
Είναι πολύ συνηθισμένο οι έφηβοι μαθητές καθημερινά να βασανίζουν το μυαλό τους για το τι θα φορέσουν για να πάνε στο σχολείο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο έφηβος στέκεται μπροστά σε μία ντουλάπα γεμάτη ρούχα και τίποτα δεν τον ικανοποιεί. Γιατί όμως πραγματικά συμβαίνει αυτό; Γιατί από την εφηβεία και μετά οι μαθητές και ειδικότερα τα κορίτσια σκέφτονται τόσο πολύ τι θα φορέσουν στο σχολείο;
Μια ερμηνεία του παραπάνω προβληματισμού είναι πως με τα ρούχα που φορά ο έφηβος επιλέγει τι επιθυμεί να «πει» στο κοινωνικό περιβάλλον του σχολείου για τον εαυτό του:
Ο τρόπος ντυσίματος έχει μεγάλη σημασία, διότι υποδηλώνει, από την πρώτη στιγμή που θα μας δει κάποιος, τις απόψεις μας, το πώς εμείς βλέπουμε τον εαυτό μας, τη συναισθηματική μας κατάσταση, αλλά ακόμη και αν αργήσαμε να ξυπνήσουμε το πρωί και φύγαμε βιαστικά από το σπίτι (ειδικά στην περίπτωση που βρεθούμε στο σχολείο να φοράμε διαφορετικό χρώμα κάλτσες ή το ίδιο βρώμικο μπλουζάκι που φοράγαμε χθες).
Τα ρούχα δηλώνουν αυτό που είμαστε. Με μία απλή φόρμα γυμναστικής δηλώνουμε πως είμαστε στην ομάδα του σχολείου ή με μία στολή δηλώνουμε πως είμαστε πρόσκοποι, εθελοντές σε κάποιο σύλλογο ή έχουμε κάποια συγκεκριμένη εξωσχολική δραστηριότητα.
Τα ρούχα, όμως, μπορεί να δηλώσουν κάτι διαφορετικό από αυτό που επιθυμούμε και να γίνουμε αντικείμενο άσχημης κριτικής. Για παράδειγμα, αποφασίζετε να ντυθείτε με τον τρόπο που πολλές ρατσιστικές ομάδες ντύνονται, θα εξακολουθήσετε να είστε ο ίδιος ευγενικός άνθρωπος, αλλά το ντύσιμό σας θα σας κατατάσσει σε συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων που δεν σέβονται τη διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Συνεπώς, είναι σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί για να αποφύγουμε παρεξηγήσεις, και να αισθανθούμε πιο σίγουροι για τον εαυτό μας έτσι ώστε να μην έχουμε ανάγκη το εκκεντρικό ή το ακριβό ντύσιμο για να φανούμε άνετοι στο σχολείο και στην παρέα μας. Στη πρώτη περίπτωση, η επιλογή του εκκεντρικού ντυσίματος είναι αποτυχημένη, διότι δεν μπορεί να το υποστηρίξει ως προσωπικότητα ο έφηβος και έρχεται σε σύγκρουση με τους κανόνες ντυσίματος του σχολείου ή της οικογένειας, γεγονός που τον βάζει σε περιπέτειες. Ενώ στην δεύτερη περίπτωση, η έφηβη καταλήγει να γίνεται μια κινητή διαφήμιση ακριβών ρούχων μιας και σε κάθε τι που φορά υπάρχει γραμμένη η φίρμα του ρούχου εξωτερικά ή το ρούχο είναι αναγνωρίσιμο.
Επειδή λοιπόν το ντύσιμο είναι ικανό να κάνει δυνατές δηλώσεις με έμμεσο τρόπο, μπορεί εύκολα να φέρει σε αντιπαράθεση έναν μαθητή με το σχολικό του περιβάλλον στην περίπτωση που το ντύσιμο του δεν είναι στα πλαίσια των κανόνων του σχολείου.
Γιατί, όμως, είναι τόσο σημαντικός ο τρόπος που ντύνεται ένας μαθητής ειδικά στο χώρο του σχολείου; Ένας έφηβος θα σκεφτόταν πως, εφόσον δεν κυκλοφορεί γυμνός αλλά ντυμένος, δεν θα υπάρχει κάποιο πρόβλημα από την πλευρά του σχολείου ή του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο κινείται. Όμως πρέπει να λάβουμε υπόψη πως δεν κινούμαστε μόνοι ούτε στο σχολείο αλλά ούτε στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Για αυτό το λόγο υπάρχουν κανόνες (σε αρκετές περιπτώσεις και άγραφοι) σχετικά με την εξωτερική εμφάνιση. Τα πιο πολλά οργανωμένα σχολεία έχουν κανόνες ντυσίματος - όχι τόσο αυστηρούς όσο στο παρελθόν- που πρέπει να ακολουθούν οι μαθητές.
Είναι χαρακτηριστικό της ηλικίας του εφήβου να θέλει να σπάσει κανόνες και να κάνει την επανάστασή του, κάτι που και οι ενήλικες κατανοούν και δείχνουν σε κάποιες περιπτώσεις κατανόηση, όμως ο έφηβος πρέπει να πάρει την ευθύνη και να αποφασίσει ώριμα αν θέλει να βλάψει τον εαυτό του προκαλώντας τον περίγυρό του δίνοντας λανθασμένο μήνυμα μέσω του ντυσίματός του ή θα προσπαθήσει να είναι μοντέρνος και υπεύθυνος δίνοντας το μήνυμα πως έχει αρκετή αυτοπεποίθηση και δεν έχει ανάγκη το ντύσιμο ως υποκατάστατο για να έχει καλή εικόνα ανάμεσα στους συμμαθητές του και τους ενήλικες. Ο ίδιος ο έφηβος μαθητής αποφασίζει αν αυτό που θα φορέσει θα τον βλάψει και θα αντιμετωπιστεί από το σχολείο με σκεπτικισμό ή θα τον βοηθήσει να έχει μια καλή εικόνα ως μαθητής.
Όταν μας αρέσουν συγκεκριμένα ρούχα, τι είναι αυτό που μας αρέσει; Μάλλον η αίσθηση που μας δίνουν όταν τα φοράμε. Δηλαδή, αν είμαστε μέσα στην μόδα, αν είμαστε χαλαροί, αν είμαστε στα πλαίσια των κανόνων της οικογένειας και του σχολείου, ή αν είμαστε τελείως αδιάφοροι για το ντύσιμο και απλά θέλουμε να δείξουμε αυτή την αντίθεση.
Είναι πραγματικά δύσκολο να καταλάβει κανείς πως εφόσον το ντύσιμο είναι μια μορφή προσωπικής έκφρασης γιατί στην περίπτωση του έφηβου μαθητή οι γονείς να του υποδεικνύουν τι είναι σωστό να φορέσει;
Τελικά τι μπορεί να επιλέξει ένας έφηβος μαθητής να φορέσει και τι όχι; Τι είναι αυτό που δεν θα του δημιουργήσει πρόβλημα στο σχολείο και κατά συνέπεια δεν θα του πάρει δημιουργικό χρόνο σε συζητήσεις υποστηρίζοντας τις μη αποδεκτές ενδυματολογικές του επιλογές; Παρακάτω δίνονται γενικές οδηγίες σχετικά με το τι είναι καλό να αποφεύγουμε στο ντύσιμο.
Καλό θα ήταν στο σχολείο να αποφεύγονται:
- Μπλούζες με λογότυπα και με λογοπαίγνια υβριστικού περιεχομένου.
- Ρούχα που διαφημίζουν προϊόντα.
- Ρούχα με σεξουαλικό περιεχόμενο.
- Ρούχα ξεχειλωμένα και σκισμένα.
- Ρούχα που αφήνουν πολύ ακάλυπτη την πλάτη, το στέρνο και την μέση.
- Ρούχα που αφήνουν ακάλυπτα τα εσώρουχα.
- Πολύ εφαρμοστά παντελόνια και μπλούζες.
- Πάρα πολύ φαρδιά και χαμηλό-κάβαλα παντελόνια.
- Φούστες, και σορτσάκια τα οποία είναι πολύ πιο ψηλά από το γόνατο.
- Παπούτσια με λυμένα κορδόνια ή στα κορίτσια με πολύ ψηλά τακούνια.
- Γυαλιά ηλίου στους εσωτερικούς χώρους του σχολείου.
- Στα κορίτσια το βάψιμο του προσώπου και των νυχιών.
- Βαριά κοσμήματα και σκουλαρίκια στα κορίτσια και σε κάποιες περιπτώσεις στα αγόρια.
- Οτιδήποτε το οποίο δεν πρεσβεύει τις αρχές του σχολείου και την αποστολή του μαθητή και της μαθήτριας που είναι μέλος του σχολείου.
Τέλος, όποια κι αν είναι η επιλογή του εφήβου σχετικά με την εμφάνισή του αν δεν συνοδεύεται με καλή προσωπική υγιεινή το αποτέλεσμα θα είναι κακό και θα του κοστίσει πολύ κοινωνικά. Επομένως, πριν φύγουμε από το σπίτι , κάνουμε έλεγχο:
Σώμα: είναι καθαρό; Μυρίζει άσχημα; υπάρχει ιδρώτας;
> Πρόσωπο: είναι καθαρό; ξυρισμένο (εφόσον χρειάζεται)
> Μαλλιά: καθαρά; υπάρχει κάποια φροντίδα χτενίσματος ή όπως σηκωθήκαμε από το κρεβάτι ήρθαμε σχολείο;
> Νύχια: καθαρά και σε σωστό μήκος για κάθε μαθήτρια & μαθητή
> Δόντια: βουρτσισμένα μόλις φύγουμε από το σπίτι
> Ρουθούνια: είναι καθαρά; Χαρτομάντιλα έχουμε; (ειδικά αν είστε κρυωμένοι)
> Αυτιά: είναι καθαρά;
> Τα ρούχα που φοράμε: είναι καθαρά; είναι σιδερωμένα; εφαρμόζουν σωστά στο σώμα μας;
Αν κάνουμε αυτό τον έλεγχο κάθε πρωί πριν φύγουμε από το σπίτι, θα βελτιώσουμε την εμφάνιση μας, θα αποφύγουμε παρατηρήσεις και προβλήματα και θα κινήσουμε την προσοχή των συνομηλίκων μας χωρίς να χρειάζεται να φοράμε σε κάθε περιοχή του σώματος μας ένα ρούχο φίρμα.
* Ο Παναγιώτης Σιαπέρας είναι Ψυχολόγος & Εργοθεραπευτής στο Κολλέγιο Αθηνών στο Ψυχικό και είναι ειδικευμένος στις δυσκολίες ανάπτυξης παιδιών και εφήβων. Είναι διδάκτορας και ερευνητής του Πανεπιστημίου του Cambridge, και διδάσκει στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Πελοποννήσου.
