Μαζί μέ τήν ἀνατολή τῆς ἀνοίξεως, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀνέτειλε καί «τό ἔαρ τῆς νηστείας», ὅπως ψάλαμε στόν ἑσπερινό τῆς Τετάρτης τῆς Τυρινῆς: «Ἀνέτειλε τὸ ἔαρ τῆς νηστείας, καὶ τὸ ἄνθος τῆς μετανοίας, ἁγνίσωμεν οὖν ἑαυτοὺς ἀδελφοί, ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ, τῷ φωτοδότῃ ψάλλοντας, εἴπωμεν δόξα σοι, μόνε φιλάνθρωπε»
Ἀπό αὔριο ἀρχίζει ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή, περίοδος ἔντονων πνευματικῶν ἀγώνων καί ἀθλήσεων. Κάποιος ἐκκλησιαστικός συγγραφέας θά μᾶς πεῖ ὅτι «τώρα εἶναι πιό κοντά μας ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας, παρά στό προηγούμενο διάστημα κατά τό ὁποῖο ἐπιδιδόμασταν στόν τρυφηλό βίο, στήν σπατάλη τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν καί γεμίζαμε τήν κοιλιά μας μέ κάθε εἴδους φαγητά» (Γερμανός Β Κωνσταντινουπόλεως). Στόν δύσκολο αὐτό ἀγῶνα μας ἔχουμε πρότυπά μας τήν χορεία τῶν ὁσίων πατέρων μας, τούς ὁποίους ἑορτάσαμε ἐχθές (Σάββατο τῆς Τυρινῆς), μέ κορυφαίους τόν ὅσιο Ἀντώνιο, τόν καθηγητή τῆς ἐρήμου καί τόν ὅσιο Εὐθύμιο τόν «φαεινόν».
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟἝνας σύγχρονος θεολόγος μᾶς λέει ὅτι ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι τό πνευματικό ἐκεῖνο στάδιο πού διανύοντάς το « ἐλευθερωνόμαστε ἀπό τή σκλαβιά τῆς ἁμαρτίας, ἀπό τήν φυλακή τοῦ κόσμου τούτου» (π. Ἀλέξανδρος Σμέμαν).
Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μᾶς λένε ὅτι ἡ πραγματοποίηση τῶν πνευματικῶν ἀθλημάτων πού προτείνονται κατά τήν περίοδο αὐτή, ἐξαρτᾶται ἀπό τἠν ἐλεὐθερη ἀπόφαση τῶν χριστιανῶν καί ἀπό τήν ἰδιαίτερη ψυχοσωματική ἰδιοσυγκρασία τους. Ἐδῶ ἰσχύει ἡ ἀρχή τῆς ἐξατομικεύσεως: ἡ Ἐκκλησία προτείνει τό γενικό πλαίσιο τῶν ἀσκήσεων καί ὁ πνευματικός σέ συνεργασία μέ τόν πιστό ἐξατομικεύει τά πνευματικά ἀθλήματα.
Πρέπει νά τονίσουμε ὅτι ὁ ἀγώνας τοῦ χριστιανοῦ εἶναι διπλός κατά τήν περίοδο αὐτή. Ἀφ᾽ἑνός ἀφορᾶ σέ σωματικές ἀσκήσεις, ὅπως αὔξηση τῆς νηστείας, τῆς ἀγρυπνίας, τῆς προσευχῆς, τῶν γονυκλισιῶν καί ἄλλων σωματικῶν ἀσκήσεων καί ἀφ᾽ ἑτέρου ἀφορᾶ στόν ἀγῶνα διορθώσεως καί βελτιώσεως τῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων. Ὁ τελευταῖος ἀγῶνας ἔγκειται στό νά μπορέσει ὁ κάθε χριστιανός νά συνυπάρξει ἁρμονικά μέ τόν συνάνθρωπό του, νά διώξει ἀπό μέσα του τίς τυχόν πικρίες καί ἀντιθέσεις πού ἔχει μέ τόν ἀδελφό του καί νά διεξαγάγει ἕναν αἱματηρό ἐσωτερικό ἀγῶνα - ὅσο κι ἄν αὐτό φαίνεται ὑπερβολικό- νά κόψει τό δικό του ἐγωϊστικό θέλημα. Η ἐκκοπή τοῦ ἰδίου θελήματος δέν εἶναι ἄσκηση μόνο τῶν μοναχῶν. Κατ᾽ ἐπέκταση ἀφορᾶ, καί κάθε πιστό ὁ ὁποῖος ἐφαρμόζοντας τήν ἐντολή τῆς ἀγάπης πρός τόν πλησίον «ἐκχέει τό αἷμα αὐτοῦ διά τόν Χριστόν» καί αὐτή του ἡ πράξη «ὡς μαρτύριον λογίζεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ» (Ἅγιος Θεόδωρος Στουδίτης, Λόγος εἰς τήν Κυριακή τῆς Τυρινῆς). Θέλει γενναῖο φρόνημα ψυχῆς, ἀρετή καί θυσιαστικό πνεῦμα γιά νά ἐγκαταλείψουμε τό ἐγώ μας, νά γκρεμίσουμε τά ὅποια τείχη μᾶς χωρίζουν ἀπό τόν ἀδελφό μας καί νά τόν συναντήσουμε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού ἀκούσαμε σήμερα, ἑστιάζει τήν προσοχή μας σέ τρία θεμελιώδη πράγματα πού πρέπει νά προσέξει ὁ χριστιανός τήν περίοδο πού ἀρχίζει ἀπό αὔριο.
1) Στό θέμα τῆς νηστείας πού πρέπει νά τήν δοῦμε «ὡς προσπάθεια άπελευθέρωσής μας ἀπό τή δικτατορία τῆς σάρκας καί τῆς ὕλης πάνω στό πνεῦμα» (π. Ἀλέξανδρος Σμέμαν)
2) Στό θέμα τῆς συγνώμης καί τῆς ἀλληλλοσυγχωρήσεως, πού συντελεῖ στήν καθαίρεση τοῦ μίσους, τῶν διαιρέσεων, τοῦ χωρισμοῦ καί τῶν ἀντιθέσεων μεταξύ τῶν ἀνθρώπων καί
3) Στό θέμα τῆς νοσηρῆς προσκόλλησης τῶν ἀνθρώπων στά ὑλικά ἀγαθά («Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς»…)
Θά σταθοῦμε σήμερα πιό ἀναλυτικά στό θέμα τῆς συγνώμης, στό θέμα τῶν διαπροσωπικῶν σχέσεων πού τόσο πολύ ταλαιπώρησε καί ταλαιπωρεῖ τήν ἀνθρωπότητα.
Κάποτε ὁ Πέτρος πλησίασε τόν Κύριό μας καί τοῦ ἔθεσε ἕνα ἐρώτημα: «Κύριε, ποσάκις ἁμαρτήσει εἰς ἐμὲ ὁ ἀδελφός μου καὶ ἀφήσω αὐτῷ; ἕως ἑπτάκις; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς Οὐ λέγω σοι ἕως ἑπτάκις, ἀλλὰ ἕως ἑβδομηκοντάκις ἑπτά (Ματθ. 18, 21- 22) (Μτφρ.: Κύριε, πόσες φορές θά μέ ἀδικήσει ὁ ἀδερφός μου καί θά τόν συγχωρήσω; Ὥς ἑπτά φορές; Τοῦ λέγει τότε Ἰησοῦς: δέν σοῦ λέω ἕως ἑπτά φορές , ἀλλά ἕως ἑβδομήντα φορές ἑπτά ) . Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ἑρμηνεύει ὅτι ἐδῶ ὁ Κύριός μας μᾶς λέει ὅτι πρέπει νά συγχωροῦμε τόν ἀδερφό μας πού μᾶς ἀδίκησε ἄπειρες φορές, συνέχεια καί πάντα.
Ὀ Κύριος στό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα εἶναι κατηγορηματικός: Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν. Ὁ δρόμος γιά νά σωθοῦμε εἶναι μονόδρομος. Νά τά βροῦμε μέ ἀδελφό μας. Ὅ, τι κι ἄν μᾶς ἔχει κάνει, ὅσες φορές καί ἐάν μᾶς ἔβλαψε. Ὄχι μόνο νά τόν συγχωρέσουμε ἐξωτερικά καί μέ τά λόγια, άλλά μέσα μας νά τρέφουμε τό μῖσος καί νά ζητοῦμε εὐκαιρία νά τόν ἐκδικηθοῦμε γι᾽αὐτό πού μᾶς ἔκανε, ἀλλά νά τόν συγχωρέσουμε «ἐκ τῶν καρδιῶν ἡμῶν», μέσα ἀπό τήν καρδιά μας, μή ἀφήνοντας ἴχνος μνησικακίας μέσα στήν καρδιά μας. Στό σημείο αὐτό, ἑρμηνεύοντας τό συγκεκριμένο χωρίο ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος θά μᾶς διδάξει: «Νά λοιπόν, εἴτε λοιδορίες δεχόμαστε, εἴτε ραπίσματα, εἴτε κολαφίσματα, εἴτε ἐμπαιγμούς, εἴτε πτυσίματα, εἴτε ὁ,τιδήποτε παθαίνουμε, ἄν τά ὑποφέρουμε μέ εὐχαρίστηση καί συμπαθοῦμε μέ τήν ψυχή μας αὐτούς πού μᾶς τά προκαλοῦν, τούς ἑαυτούς μας εὐεργετοῦμε, παίρνοντας ἄφεση ἁμαρτιῶν μας πρός τόν Θεό. Ἄν ὅμως μνησικακοῦμε καί προσπαθοῦμε μέ πολλούς τρόπους νά τούς τά ἀνταποδώσουμε, βλάπτουμε τούς ἑαυτούς μας, κάμνοντας νά μένουν ἀσυγχώρητα τά ἁμαρτήματά μας» (Ε.Π.Ε. τ. 19Γ, σ. 33, 35).
Ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα ἀνεξικακίας καί συγχωρητικότητας εἶναι ὁ σήμερα ἑορταζόμενος ἅγιος ἱερέας παπα - Νικόλας ὁ Πλανᾶς, ὁ ἱερέας γιά τόν ὁποῖο ὁ Παπαδιαμάντης μιλάει μέ τά καλύτερα λόγια καί τόν χαρακτηρίζει ὡς τόν ἀπλοϊκώτερο καί τόν ταπεινότερο τῶν ἀνθρώπων, τόν ἄξιο τοῦ πρώτου μακαρισμοῦ τοῦ Κυρίου, ὅπως χαρακτηριστικά λέει. Ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ Πλανᾶς, λοιπόν, εἶχε ἕνα βοηθό γιά νά τόν βοηθάει στό Ἱερό κατά τίς καθημερινές του θεῖες Λειτουργίες, τόν Γιάννη. Ὁ Γιάννης , λοιπόν, τόν ἔκλεβε συστηματικά. Ὁ παπα –Νικόλας τό ἤξερε, ἀλλά ἔκανε πώς τό ἀγνοοῦσε. Κι ἄν τοῦ ἔλεγαν κάτι ἐναντίον τοῦ Γιάννη, ἐκεῖνος τόν κάλυπτε καί ἔλεγε: «Καλός ὁ Γιάννης, καλός ὁ Γιάννης». Ἴσως ὁ Γιάννης μέ τήν καλοσύνη τοῦ παπα- Νικόλα νά ἐλέγχθηκε ἀπό τήν μεγάλη καλοσύνη τοῦ ἁγίου ἀνδρός, νά συναισθάνθηκε τό μεγάλο του ἁμάρτημα καί νά μετανόησε.
Ὁ ἅγιος Λουκᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Κριμαίας, ἀναφέρει σέ κάποια ὁμιλία του ἕνα τρομερό περιστατικό, πού μᾶς δείχνει ὅτι ἡ μνησικακία καί τό νά μήν συγχωρεῖ ὁ ἀδερφός τόν ἀδερφό του ὁδηγεῖ στό βάραθρο τῆς καλάσεως: « Στούς βίους τῶν ἁγίων ὑπάρχουν ἀρκετά παραδείγματα ἀνθρώπων πού τιμωρήθηκαν ἐπειδή δέν ἤθελαν νά συγχωρήσουν. Ὁ ἱερομόναχος Τίτος τῆς Λαύρας τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου βρισκόταν στήν ἐπιθανάτια κλίνη. Μαζεύτηκε γύρω του ὅλη ἡ ἀδελφότητα τῆς Μονῆς. Ὅλοι ἤξεραν ὅτι ὑπάρχει παλιά ἔχθρα μεταξύ τοῦ Τίτου καί τοῦ ῾Ιεροδιακόνου Εὐάγριου, γι᾽ αὐτό καί ἔφεραν τόν Εὐάγριο νά συμφιλιωθεῖ μέ τόν Τίτο πρίν ἀποθάνει. Ὁ μακάριος αὐτός ὁ Τίτος σηκώθηκε στό κρεβάτι του, ἔσκυψε μπροστά στόν Εὐάγριο τό κεφάλι του καί τοῦ ζήτησε συγγνώμη. Ἀλλά ὁ σκληρόκαρδος Εὐάγριος τοῦ ἀπάντησε μέ ἕναν τρομερό λόγο: «Δέν θά σέ συγχωρήσω οὔτε σ' αὐτή τήν ζωή οὔτε στήν μέλλουσα». Μόλις τό εἶπε αὐτό ἔπεσε νεκρός, καί ὁ μακάριος Τίτος σηκώθηκε ὑγιής ἀπό τό κρεβάτι του. Διηγήθηκε στούς ἀδελφούς ὅτι εἶδε τούς ἀγγέλους καί τούς δαίμονες οἱ ὁποῖοι εἶχαν μαζευτεῖ γύρω ἀπό τό κρεβάτι του. Οἱ δαίμονες ἤθελαν νά πάρουν τήν ψυχή του, διότι εἶχε ἔχθρα μέ τόν Εὐάγριο, ἐνώ οἱ ἄγγελοι ἔκλαιγαν γι' αὐτόν. Μόλις ὅμως ὁ Εὐάγριος εἶπε τόν φοβερό ἐκεῖνο λόγο, ἕνας ἄγγελος μέ τό φλογισμένο δόρυ του χτύπησε τόν Εὐάγριο ὁ ὁποῖος ἀμέσως ἔπεσε νεκρός. Ὁ ἴδιος ἄγγελος πῆρε τό χέρι τοῦ Τίτου, τόν θεράπευσε καί τόν σήκωσε ἀπό τό κρεβάτι του. (ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΡΙΜΑΙΑΣ ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΜΙΛΙΕΣ Α' ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ")
Ὁ μακαριστός ἅγιος Γέροντας Σωφρόνιος τοῦ Ἔσσεξ συνοψίζοντας ἁγιοπατερική πεῖρα αἰώνων μᾶς προτείνει τήν ἀλάνθαστη νηπτική ἐργασία γιά τήν λύση τῶν ἀκανθωδῶν αὐτῶν διαπροσωπικῶν προβλημάτων. Μᾶς λέει λοιπόν ὁ ἅγιος Γέροντας ὅτι ὅταν μᾶς ἔρθει στόν νοῦ π.χ. ἕνα λογισμός ἀντιπάθειας γιά τόν ἀδελφό μας, ἐμεῖς δέν πρέπει νά τόν δεχθοῦμε καί νά ἐρχίσουμε διάλογο μαζί του: «Ὅταν ἕνας λογισμός μᾶς ἐγγίζει, ἄν ἔχουμε τήν πληροφορία ὅτι δέν ἁρμόζει μέ τό πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου, ἀρνούμαστε νά τόν δεχθοῦμε» (Ἀρχ. ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Σαχάρωφ, «Οἰκοδομώντας τόν ναό τοῦ Θεοῦ μέσα μας καί στούς ἀδελφούς μας, τ. Α´, σελ. 81). Σέ κάποιο ἄλλο σημεῖο ὁ Γέροντας μᾶς χτυπάει τό καμπανάκι ὅταν αὐτή ἡ ἀντιπάθεια πάει νά μετεξελιχθεῖ στό ὀλέθριο μῖσος καί μᾶς προτείνει: «Ἄν κάποιος δεχθεῖ ἐπίθεση λόγῳ ἐλλείψεως συμπάθειας πρός κάποιον, ἡ καλύτερη μέθοδος εἶναι νά μή σκέφτεται γι᾽ αὐτό, ἀλλά νά προσεύχεται. Ἔτσι οὔτε ἡ εἰκόνα τοῦ ἄλλου προσώπου οὔτε ὁ τρόπος ἐκδίκησης οὔτε ἡ αἰτία αὐτῆς τῆς ἀντιπάθειας θά βρίσκονται μπροστά του. Μέ αὐτό, δηλαδή μέ τό νά μή δεχόμαστε τήν εἰκόνα τοῦ πάθους αὐτοῦ, μποροῦμε νά ὑπερβοῦμε τό πάθος τοῦ μίσους». (ἔνθ. ἀνωτ. σελ. 88).
Ἄς εὐχηθοῦμε ἡ εὐλογημένη περιοδος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς νά ἀποτελέσει γιά ὅλους μας μιά εὐκαιρία «νά τά βροῦμε μέ τόν ἀδελφό μας», γιατί σέ τελευταία ἀνάλυση, ὅπως εἴδαμε, ἡ σωτηρία μας ἐξαρτᾶται ἀπό αὐτόν.
ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ / π. Σταύρου Τρικαλιώτη, (ἐκφωνήθηκε στό Ἱερό Ναό Ἁγίας Παρασκευῆς Ἀττικῆς τήν Κυριακή 2 Μαρτίου 2014, κατά τή διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας)
http://www.aganargyroi.gr/index.php/2012-11-21-09-39-59/1978--l-r-.html
